لغات عربی در شاهنامه و سره نویسی ناب فارسی خالص معاصر فردوسی

لغات عربی در شاهنامه

جناب درویش. در مورد کاربرد لغات عرب در شاهنامه پرسیده بودید. همزمان با بیرون کشیدن ابیات شخصی فردوسی، در تدارک فراهم آوردن دفتری هستم که لغات شاهنامه را، بدون استثنا بررسی می کند که امید دارم در یکی دو سال آینده مهیای انتشار شود. در پاسخ به سوال شما به اختصار اشاره کنم که زبان فارسی بدون بهره کشی و برداشت از گنجینه لغت عرب قدرت بیان مطالب محکم را ندارد. به همین دلیل تمام تجارب به اصطلاح سره نویسی ناکام مانده است. شاهنامه فردوسی، که مرجع عظیمی از مهملات و جعلیات تاریخی، به خصوص در موضوع سلسله دروغین ساسانی است، با وجود این که به طور نسبی از کاربرد لغت عرب طفره می رود باز هم در مواردی و درست آن جا که فردوسی دست بیان خود را در حنا می بیند، ناگزیر به لغت عرب پناه برده است.

بحث جدی در باب لغات فارسی موجود در شاهنامه نیز ازمراتبی پرده برمی داردکه باز هم بی باری این زبان را بیشتر معلوم می کند و در یک بررسی اجمالی و سر دستی می توان مدعی شد که لااقل معنای ده در صد لغات شاهنامه امروز هم بر ما معلوم نیست و مثلا برای اسامی شخصیت های شاهنامه از قبیل بیژن، منیژه، سهراب، تهماسب، اشکبوس، زال، گروی، اغریرث، گشتاسب، لهاک، شغاد، سام، پرموده و... نمیتوان معنای لغوی و یا حتی مفهوم معینی قائل شد. ادعای خالی بودن اشعار شاهنامه از لغت عرب، ادعایی سخت کاذبانه و از انصاف به دور است گویندگان و مدعیان چنین مهملاتی یا بر تعصب خویش متکی اند، یا تفاوت لغت عرب و فارس را نمی شناسند و یا شاید که شاهنامه را نخوانده باشند. اینک به چند نمونه و مسطوره از لغات عرب در شاهنامه راضی شوید تا بررسی کاملی که مشغول آنم آماده شود.

چو لشکر سوی آب حیوان گذشت

خروش آمد الله اکبر ز دشت

اگر ماند ایدر ز تو نام زشت

نیابی عفا الله و خرّم بهشت

از ایران برو کرد بیعت سپاه

درم داد از گنج یکساله شاه

جزای بد و نیکی روزگار

در امروز و فردا گرفتن شمار

شما را حلال است خون ریختن

به هر جای تاراج و آویختن

چو بشنید رستم فرو برد سر

به خدمت فرود آمد از تخت زر